درگفتگو با حبیب الله دانش کارگردان تئاتر استان تهران مطرح شد
تئاترشهرستان به حمایت دولت نیاز دارد
حبیبالله دانش، کارگردان تئاتر گفت: تئاتر شهرستان به حمایت دولت نیاز مبرم دارد. جریان مهاجرت تئاتریهای شهرستانها و وضعیت اقتصادی آنها به هم مرتبط است و ما نیاز داریم مهاجرت معکوس از اجراهای تهران به شهرستانها صورت بگیرد.
حبیبالله دانش، کارگردان نمایشهای «آدم آدم» و «چند درجه سوءتفاهم در مقیاس اتللو» در گفتوگو با تئاترتهران درباره تأثیرات بد اقتصادی بر شرایط تئاتریها و حضور مردم در سالنها گفت: اهالی تئاتر ترجیح میدهند به جای اینکه یک شیر بییال و دم از تئاتر نمایش دهند، اصلا کار نکنند. به هرحال بدون دکور و دیگر هزینهها که نمیتوان کار کرد!
وی در ادامه عنوان کرد: من نمیدانم بچههایی که الان تئاتر کار میکنند چطور میتوانند؛ چون الان شرایط هزینهها چند برابر شده در حالی که بلیت تئاتر تغییری نکرده است. در هر صورت قدرت خرید مردم هم کم است و نمیتوان بلیت تئاتر را افزایش داد.
دانش با اشاره به اینکه تئاتر ایران تاکنون چنین شرایطی را تجربه نکرده است و نیاز به اندیشیدن تدابیری دارد، گفت: در دوره جنگ که تئاتر نداشتیم بودجه هم نبود، اما الان وضعیت اقتصادی سمت و سوی دیگری دارد و تئاتر به رکود خورده است. آیا باید بنشینیم و این گوشهگیری را تماشا کنیم؟ با این شرایط خیلیها بیکار میشوند و اینجاست که خانه تئاتر باید تدابیری بیاندیشد؛ وگرنه خیلی از تئاتریها به سمت کتاب و تحقیق و محافل و گفتوگوهای صرف میروند.
دانش با تأکید بر اهمیت دخالت دولت در بهبود شرایط تئاتر گفت: بخش خصوصی تا جایی میتواند سرمایهاش را درگیر کند و اگر ببیند سودی ندارد، آن هم از این سیستم جدا میشود. شهرام کرمی انسان فرهیختهای است و سالهاست در عرصه تئاتر فعالیت میکند. قطعا در عرصه مدیریتی هم برنامههای خوبی دارد و با تیمی که آماده کرده جای بسی خوشبختی است که ابتدا به فضای تئاتر توجه کند.
*کم توجهی به تئاتر شهرستانها
وی یکی از نواقص فعلی در عرصه تئاتر کشور را کمتوجهی به تئاتر در شهرستانها به شمار آورد و گفت: اگر قرار باشد شرایط تئاتر طبق منوال گذشته ادامه داشته باشد، خیلی برنامهها پیش نمیرود. ما نیاز به سازوکار جدیدی داریم. من خودم از یکی از شهرستانهای تهران میآیم و در تهران تئاتر کار میکنم. هنوز هم در شهرستان درس میدهم و برای تدریس به شهرستانهای مختلف مراجعه میکنم. اصلا شرایط تئاتر در تهران با دیگر شهرها قابل قیاس نیست.
این کارگردان تئاتر اظهار داشت: نمیدانم چه واژهای به کار ببرم. تئاتر شهرستان به لحاظ امکانات و نیروی انسانی در مقابل تهران هیچ است. این مسئله بزرگی است ما جمعیت زیادی در شهرستانها داریم که علاقهمند به تئاتر هستند و میخواهند کار کنند اما جایی ندارند یا مدرسی ندارند!
وی در این باره افزود: خیلی مواقع تئاترهای شهرستانها به لحاظ فنی خوب هستند، اما سازوکارهای شهر اجازه نمیدهد که پیشرفت کنند؛ در صورتی که همان کارها در تهران استقبال خوبی میشوند، اما مهاجرت گروههای شهرستانی به تهران خود تبعات زیادی دارد.
دانش با بیان اینکه شهرستانها اکثرا تئاتر خصوصی ندارند، افزود: تئاتر شهرستان نیاز صددرصدی به حمایت دولت دارد و من امیدوارم آقای کرمی حتما در برنامههایش باشد که مدل دیگری حمایت کند که تا به حال اتفاق نیفتاده است. دیگر آنقدر شعار دادیم که به تئاتر شهرستان برسیم راه به جایی نمیبریم. جریان مهاجرت تئاتریها و وضعیت اقتصاد تئاتر به هم مرتبط است و انباشتگی به لحاظ تئاتری در تهران الان زیاد است؛ چرا که همه اساتید و سالنها در تهران هستند.
وی در پاسخ به این سؤال که پیشنهادش برای بهتر شدن شرایط تئاتر شهرستان چیست، گفت: بهتر است نمایشهای خوب پایتخت برای مدتی هم در شهرهای مختلف اجرا شوند. تماشاگر شهرستانی تشنه تئاتر است. من در شهرستانها کارهای خوب زیادی دیدم. شرایط هم اینطور نیست که با هر ترفندی بخواهی تماشاگر را به سالن بکشانی. شهرستانیها تشنه دیدن تئاتر هستند.
*خیلی از تئاترهای خصوصی به لحاظ فنی ایراد دارند
دانش اظهار داشت: تئاتریهای تهران راه افتادهاند؛ چون کارهای هم را میبینند. در حالی که مردم عادی کمتر به سالنها میآیند. اگر به دور و بر خود نگاه کنیم، متوجه میشویم که چقدر مردم عادی تئاتر میبینند. آنهایی هم که میبینند با ضرب سلبریتیها هستند که مردم را جذب میکنند. حالا اگر به شهرستانها برویم و با یک تبلیغات کوچک کار خوبی ارائه دهیم، ببینید چقدر مردم استقبال میکنند.
وی با طرح این سوال که تا چه زمانی میتوانیم به زور سلبریتی و دعوت هنرمند و ورزشکار در تهران مخاطب جذب کنیم، گفت: نتیجه این وضع آن است که ما همینطور از مخاطب دور میشویم و این خیلی خطرناک است.
دانش درباره شرایط تئاتر خصوصی گفت: خیلی دوستان گفتند که تئاتر خصوصی شرایط تئاتر را ارتقا میدهد. درست است بچهها ارتقا مییابند، اما برای تماشاگر خوب نیست، این همه نمایش در صحنه تئاتر که خیلیها هم در حد مبانی شرایط فنی خوبی ندارند!
وی یادآور شد: اگر قرار است شبی صد و اندی نمایش روی صحنه برود؛ چرا باید مخاطب در این ترافیک و گرما و سرما برود سالن و حالش بد شود؟ ممکن است کارگردان کارش را خوب انجام ندهد یا بازیگر یا اینکه متن یا مشکلات فنی وجود داشته باشد و این فاجعه است! به هرحال بعد از یک مدت تماشاگر نمایشها پس زده میشوند و تماشاگر اصلی تئاتر نمیشود.
این کارگردان با بیان اینکه جای خالی نقد در تئاتر ما احساس میشود، گفت: منتقدینی باید کار کنند تا نقدهای صحیح صورت بگیرد. اینطور نباشد که هر کسی هرکاری بخواهد اجرا کند و از ناآگاهی تماشاگر استفاده کند و تنها یک تجربه در تئاتر کرده باشد. من به کسانی که میگویند تئاتر مظلوم است و نباید نقد شود میگویم که اینها باید در دانشگاه یا جاهای دیگر تجربه کنند، اما روی صحنه و جلوی مردم نباید اینطور باشد و سرسختانه باید بر کارها توجه کرد و این نظر اشتباه محض است. مردم ما خوراک صحیح میخواهند.
دانش در پایان گفت: هنوز به واقع متنی را که بتوانم برای اجرا انتخاب کنم صد درصد نکردهایم. اگر شرایط اقتصادی مهیا باشد، احتمالا نیمه دوم سال، کاری از برشت را اجرا ببرم.